Heel wat personen van buiten de Europese Unie die naar België willen reizen of hier een tijd willen verblijven moeten daarvoor een visum aanvragen. Het visum kort verblijf (visum C, Schengenvisum) is dan nodig voor een verblijf van korte duur van maximum 90 dagen, terwijl het nationale visum lang verblijf (visum D) dient om voor een langere tijd naar België te komen.

De periode van de pandemie werd gekenmerkt door reisbeperkingen, en ook door een sterke daling van de visumaanvragen en -toekenningen. In 2023 stijgt het aantal aanvragen voor visa kort verblijf (visa C) in vergelijking met de jaren 2020-2022, maar het blijft lager dan tijdens de jaren voor de pandemie (8% tot 12% minder). Het aantal aanvragen voor visa lang verblijf (visa D) van zijn kant neemt sinds 2020 toe, en bereikt een niveau dat hoger ligt dan voor het begin van de pandemie.

In 2023 vertegenwoordigde gezinsmigratie 45% van de visa lang verblijf (visa D), waardoor dit het meest voorkomende motief was bij dat type visa. Op de tweede plaats volgen de visa lang verblijf voor studieredenen, die 26% van het totaal vertegenwoordigen en waarbij de begunstigden vooral afkomstig zijn van China, Kameroen en Marokko. 

Sinds eind 2023 heeft Myria heel wat meldingen ontvangen van en voor Belgen van Palestijnse origine of Palestijnen met een verblijfsrecht in België. Die meldingen gaan voornamelijk over de mogelijkheden inzake evacuatie en de procedures bij visa voor gezinshereniging of om humanitaire redenen. Mensen bevinden zich in een situatie van uitzonderlijke stress en zorgen over het lot van hun familieleden ter plaatse.

Een aanvraag voor een visum gezinshereniging laat iemand in principe toe om zich te herenigen met zijn of haar partner en minderjarige kinderen. Dat proces gaat gepaard met voorwaarden en is in deze situatie complex, duur en tijdrovend, wat intense begeleiding noodzakelijk maakt.

In principe moet zo’n aanvraag in persoon worden ingediend door het familielid in het buitenland, en dat op de Belgische diplomatieke of consulaire post (in dit geval in Jeruzalem) of bij een dienstverlener van de post. In de situatie van Gaza is het voor de familieleden ter plaatse momenteel onmogelijk om zich in persoon aan te bieden om de aanvraag te doen. Ze kunnen Gaza niet uit, en het bureau van de dienstverlener in Gaza-Stad is gesloten.

Myria verwelkomt dan ook de mogelijkheid om tegenwoordig visumaanvragen voor gezinshereniging voor personen in Gaza in eerste instantie per e-mail in te dienen, en het feit dat de aanvragen prioritair worden behandeld. Toch blijven er voor personen die een aanvraag gezinshereniging vanuit Gaza willen indienen veel praktische problemen. Met name wat de documentaire vereisten betreft, is het in de huidige context bijvoorbeeld erg moeilijk om originele documenten voor te leggen of om familiebanden te bewijzen. Tal van visumdossiers raken daardoor in een impasse.

Eens een visum goedgekeurd is, zijn de mensen wel nog niet uit Gaza. Zelfs als er een (opnieuw) functionerende grensovergang is, hebben ze bijstand van de Belgische overheden nodig, en een akkoord van de Egyptische en Israëlische overheden om Gaza effectief te kunnen verlaten.

Om een ouder of een meerderjarig kind of een ander familielid over te laten komen, bestaat de enige theoretische mogelijkheid erin een aanvraag voor een visum om humanitaire redenen in te dienen. Dat is sowieso een gunstprocedure met een beperkte kans op slagen, maar in de praktijk is het vandaag voor familieleden in Gaza ook niet mogelijk een dergelijke aanvraag te doen. De indiening van de aanvraag moet in dit geval immers wel in persoon gebeuren, wat niet kan in de huidige omstandigheden. De onmogelijkheid om een dergelijke aanvraag per e-mail in te dienen vormt een groot obstakel om toegang te krijgen tot die procedure, wat afbreuk doet aan het recht op eerbiediging van het gezinsleven.

Gezien de omvang van de humanitaire catastrofe in Gaza roept Myria de overheden op om verdere inspanningen te leveren en dat zowel door informatie ter beschikking te stellen als door administratieve en procedurele soepelheid aan de dag te leggen. Die soepelheid is nodig voor zowel de toegang tot evacuatie als voor de indiening en de behandeling van visumaanvragen. Dit is onontbeerlijk om het recht op een gezinsleven daadwerkelijk te garanderen en te verzekeren dat het hoger belang van het kind centraal kan worden gesteld.